Türkiye'deki çalışmaları ile veya borçlanma ile emekliliğe hak kazanmış olanların emekli maaşlarının yurtdışında çalıştıkları veya sosyal yardım aldıkları gerekçesi ile kesilmesinin hukuka aykırı olduğuna ilişkin Yargıtay kararlarına rağmen Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından aylıklarının kesilmesi işlemlerine devam edilmesi emeklilerin mağduriyetine neden olmaktadır. SGK nin dayanak olarak ileri sürdüğü genelge yasa hükümlerine  aykırı olduğundan mahkemelerce kabul edilmemektedir.

Konumuza etki eden kanun maddeleri 506 ve 5510 sayılı yasalardır;

I-Yaşlılık aylığı alanların yeniden çalışmaları:

Madde 63 - (Mülga: 31.05.2008 – 5510/106 md.)

5510 sayılı Kanun ile Yürürlükten Kaldırılmadan Önceki (01.10.2008 tarihinden önceki) Şekli:

(Değişik: 29/4/1986 - 3279/3 md.)

A) (Değişik: 16/10/2007-5698/2 md.) Bu Kanuna göre yaşlılık aylığı almakta iken, sigortalı olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları çalışmaya başladıkları tarihte kesilir.

Yaşlılık aylıkları kesilenlerden yeniden çalıştıkları süre zarfında 78 inci maddeye göre prime esas kazançları üzerinden 73 üncü madde gereğince prim alınır. Yaşlılık aylıkları kesilenlerden işten ayrılarak yaşlılık aylığı verilmesi için yazılı talepte bulunan sigortalıya yeniden bağlanacak yaşlılık aylığı talep tarihini takip eden ödeme döneminden başlanarak ödenir.

………….

B) Bu Kanuna göre yaşlılık aylığı almakta iken sigortalı olarak bir işte çalışmaya başlayanların yazılı talepte bulunmaları halinde yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam olunur. Ancak bunlardan 78 inci maddeye göre tespit edilen prime esas kazançları üzerinden % 30 oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi kesilir. Bu primin 1/4'ü sigortalı hissesi, 3/4'ü işveren hissesidir. ^[1]

II-5510 sayılı yasanın Yaşlılık aylığının başlangıcı, kesilmesi veya sosyal güvenlik destek primi ödenmesine ilişkin  30-maddesi:

“Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi hariç olmak üzere bu Kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilir. Bunlardan bu Kanuna tabi çalıştıkları süre zarfında 80 inci maddeye göre belirlenen prime esas kazançları üzerinden 81 inci madde gereğince kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ait prim alınır. „amir hükmünü içermektedir.

III-510 sayılı kanunun Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortasına ilişkin bazı geçiş hükümleri

„Geçici Madde 1- (Değişik: 17/4/2008-5754/68 md.)

17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı kanunlara göre bağlanan veya hak kazanan; aylık, gelir ve diğer ödenekler ile 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre ödenmekte olan ek ödemenin verilmesine devam edilir. Bu gelir ve aylıkların durum değişikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden bağlanmasında, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümleri uygulanır“ 

Türkiye deki çalışmaları ile 506 sayılı yasanın 60 . maddesine göre emekli aylığı almaya hak kazananların maaşları, SGK nun 2011/48 tarihli genelgesine  göre yurtdışında çalışmaya başladıklarının , çalışıyorken tespit edilmesi  halinde aylıkları  çalışmanın başladığı  tarihi takip eden  ödeme dönemi başından geçerli olmak üzere  kesilmiştir.Emekli aylığı aldıkları sırada yurtdışında  maaş veya işsizlik yardımı sosyal yardımı veya her ne nam altında olursa olsun bir  gelir sağladıklar  yabancı ülke belgeleri ile tespit edilenler  faizi ile birlikte bu emekli maaşlarını geri ödemek zorunda kalmışlardır.

506 sayılı yasada  emekli olanların yurtdışında çalışmasının yasak  olduğuna dair bir hüküm yoktur. 506 sayılı yasanın 63/B mad göre çalışan emeklilerden destek priminin  kesecek işverenin ,Türk işveren olacağı yargıtay içtihatları ile kabul edilmiştir. Türkiye ile yurtdışı sosyal güvenlik anlaşması imzalayan ülkeler  arasında bu primin kesileceğine ilişkin bir hüküm yoktur. Yabancı işverene  Türk kanunları ile bu tür bir yükümlülük yüklenemeyeceğinden işçinin yetki alanında olmayan bu konu nedeniyle emekli maaşının kesilmesi yasaya aykırdır.

Aynı şekilde isteğe bağlı sigortayı düzenleyen hükümlerde de bu yönde bir bağlayıcılık yoktur. Türkiye ile yabancı ülke arasında aksine bir sözleşme olmadıkça ,bu ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının Türkiyede isteğe bağlı sigorta olabilecekleri ve bu nedenle  yurtdışında çalışmayla çakışan  isteğe bağlı sigortalılık nedeniyle bağlanan maaşın kesilemeyeceği Yargıtay uygulamasıyla kabul edilmiştir.

Bu konuya ilişkin Bakırköy İş mahkemesinin kararı aşağıda kısaltılarak eklenmiştir.;

DAVALI :SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

DAVA   :Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları)

KARAR TARİHİ:06/11/2013

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:

DAVA  Davacı vekili dava dilekçesinde özetle

; "...davacının………sigorta sicil numarasıyla 1970 yılında sigortalı olduğunu, iki yıllık fiili çalışmasından sora isteğe bağlı sigortalı olarak primlerini ödendiğini prim ödeme gün sayısının 3401 gün olduktan sonra 3600 güne tamamlamak için yapılandırma için kuruma başvuru yaptığını ve kurumun hesapladığı borç miktarınını ödeyerek 1.6.2007 tarihinde emekliliğe hak kazandığını, ancak davalı kurumun Türkiye de emekli aylığı alan sigortalıların yurdışından yardım alamayacağı ve yurtdışında çalışamayacağı gerekçesiyle aylığını kestiğini ve ödemiş olduğu maaşları borç kaydettiğini, bu durumun 506Sayılı Yasanın 62.maddesine aykırı olduğunu, Kurumun yurtdışında ödenen işsizlik aylığını çalışma olarak kabul ettiğini, Türkiye de sigortalı olan ve 506Sayılı Yasanın 63.maddesine tabi çalışanlar verilen seçimlik hakkın Türkiye de emekli olan kişininyurt dışında çalışmaya başlaması halinde uygulanmasının mümkün olmadığına göre maşların kesilemeyeceğini bu nedenle davacının 1.6.2007 tarihindenitibaren yaşlılık aylığı almaya hak kazandığının 19.4.2012 tarihi itibariyle yaşlılık aylığının ödenmemesinin hukuka aykırı olduğunun tespitini talep etmiştir……….

506 sayılı kanuna göre emekli olanların yurt dışında çalışmasının yasak olduğuna dair 5510 Sayılı Yasada düzenleme bulunmaması ve davacının 506Sayılı Yasanın 60.maddesi kapsamında yaşlılık aylığı almış olduğu dikkate alındığında davalı kurumun davacının yaşlılıkaylığını kesmesi işlemiyasal düzenlemelereaykırı olduğundan, kurumun , davacının maaşını kesmesi işleminin iptali ile davacıya yeniden maaşının ödenmesi, ödeme işleminin 19.4.2012 tarihinden itibaren yasal faizi ile yapılması yönünde karar verilmiştir. Bununla birlikte tüm dosya kapsamına göre davacının 01.06.2007tarihinden itibaren yaşlılık aylığına hak kazandığının tespitine karar verilmiştir.

Av.Ayşe Akmanoğlu